Rodzina to pierwsze środowisko, w którym pojawia się, rozwija, uczy, funkcjonuje dziecko. Rodzice, rodzeństwo, dziadkowie i inni członkowie tej grupy tworzą między sobą sieć silnych powiązań, które są niezbędne do spełniania podstawowych funkcji, jakie powinna pełnić rodzina z punktu widzenia rozwoju osobowego jednostki oraz jej rozwoju społecznego, który decyduje o funkcjonowaniu dorosłego człowieka w społeczeństwie.
Autor najprostszej definicji rodziny, francuski filozof Auguste Comte, określił ją jako najmniejszą, podstawową grupę na której opiera się całe społeczeństwo.
Spośród licznych funkcji przynależnych rodzinie dwie mają kardynalny wpływ na życie człowieka.
Pierwsza to funkcja osobowa – osoby tworzące rodziny pełnią w niej określone funkcje i poprzez system wzajemnych powiązań opartych na intymnym uczuciu wpływają na wewnętrzne relacje. Członkowie rodziny są dla siebie partnerami (mąż, żona, partner, partnerka), rodzicami (matka, ojciec), rodzeństwem (brat, siostra). Każda z tych ról, to inna, ważna funkcja osobowa.
Druga zasadnicza funkcja rodziny wiąże się ze społecznym znaczeniem tej grupy. Rodzina służy do przedłużania ciągłości gatunku (prokreacja), zaspokajania popędu seksualnego, realizowania potrzeb materialnych, kulturalnych; rodzina sprawuje kontrolę nad dziećmi, wychowuje je, socjalizuje, wspomaga w rozwoju osobowościowym.
Aby rodzina była dla społeczeństwa oparciem silnym sama powinna być zdrowa, czyli taka, której członkowie mają zapewnione zaspokajanie wszystkich potrzeb, a szczególnie podstawowych z punktu widzenia funkcji rodziny, tj. potrzeby intymności i potrzeby bezpieczeństwa. Brak zaspokojenia tych dwóch potrzeb sprawia, że osłabieniu ulegają niektóre powiązania i tym samym zaburzone jest realizowanie przez członków rodziny ich funkcji. Osoby w takiej rodzinie, nazywanej dysfunkcyjną, dbają o zaspokajanie wyłącznie swoich potrzeb.
Rodzina dysfunkcyjna czasem mylona jest z rodziną patologiczną. W żadnym razie nie wolno stawiać między tymi grupami znaku równości. Każda rodzina patologiczna jest jednocześnie rodziną dysfunkcyjną. W takiej rodzinie obok dysfunkcji polegającej na braku możliwości realizowania potrzeby intymności jest też przemoc, alkoholizm, narkomania. Zdecydowana większość rodzin z dysfunkcjami to rodziny pełne, bez przemocy, tak zwane „dobre rodziny”.
Przyczyną decydującą o tym, że rodzina nie będzie prawidłowo wypełniać wszelkich obowiązków związanych z uspołecznianiem, jest przyjęcie przez partnerów – rodziców sztywnych ról i działania przy pomocy niezmiennych schematów. Te schematy są potem powielane przez dzieci. W takiej rodzinie są tak zwane zasady, których złamanie skutkuje zastosowaniem kary. Kara ma czasem postać odsunięcia, czasem ma wymiar fizyczny.
Dzieci wychowywane w rodzinie z zaburzonymi relacjami są, podobnie jak inni członkowie tej rodziny, nastawione na realizowanie własnych celów, nawet wtedy, gdy odbywa się to kosztem innych. W życiu dorosłym powielają schematyczne role swoich rodziców – bardzo często tworzą nową rodziną, która również będzie dysfunkcyjna.
Wielką nadzieją dla osób wychowanych w rodzinach dysfunkcyjnych są terapie psychologiczne Dorosłych Dzieci z rodzin Dysfunkcyjnych (DDD). Terapie osób z syndromem DDD są trudne, rozciągnięte w czasie (nawet 3 lata), ale skutecznie uczą jak wypełniać określone role w rodzinie i tworzyć zdrowe, mocne więzy między jej członkami.
